Đá hổ phách – Tác dụng và ý nghĩa

Hổ phách là gì?

Theo thần thoại Hy Lạp, khi Phaethon, con trai của thần mặt trời Helios bị giết, những người chị của Phaethon vì quá đau buồn mà khóc cho tới chết. Họ hóa thành những cây dương, và nước mắt của họ rơi xuống biến thành hổ phách.

Hổ phách (Amber), còn được gọi là huyết phách, minh phách, hồng tùng chi, tiếng Latinh: succinum, là nhựa cây đã hóa đá (hóa thạch) từ thời đại đồ đá mới, được đánh giá cao về màu sắc và vẻ đẹp tự nhiên. Các phân tích cho thấy hổ phách có công thức cấu tạo là C₄₀H₆₄O₄, viết gọn là (C₁₀H₁₆O)₄. Hổ phách thường gặp dưới dạng khối nhựa cứng hoặc dạng nhũ đá với các khối to nhỏ không đều nhau, nhìn trong suốt với màu rất đẹp; một số trường hợp còn thấy rõ trong mảnh hổ phách chứa các động vật hóa thạch nguyên vẹn. Đem đun nóng, hổ phách tỏa mùi hương dễ chịu. Hổ phách dẫn nhiệt rất kém. Thales đã phát hiện ra từ 600 năm trước Công nguyên rằng khi chà xát liên tục vào miếng vải hoặc miếng len thì hổ phách sinh điện.

Hổ phách được sử dụng trong nhiều công nghệ. Đông y cổ truyền cho rằng hổ phách có vị ngọt, tính bình vào bốn kinh tâm, can, phế và bàng quang; có tác dụng an thần, định kinh, lợi tiểu tiện, tán ư huyết; chỉ dành cho người hỏa suy, thủy thịnh. Vì dễ mài giũa và cắt gọt, hổ phách trở thành vật liệu quý đối với ngành thủ công mỹ nghệ: chế biến tẩu thuốc, làm nhiều món trang sức đắt tiền như mặt nhẫn, sợi dây chuyền, cườm tay, hoa tai, v.v…

 

Do hổ phách cổ đại hiếm như vậy, để đáp ứng nhu cầu cao của thị trường, hiện tại con người đã sản xuất được hổ phách từ những cây thông đang sinh trưởng, giúp tạo ra các sản phẩm với sản lượng lớn, chất lượng đẹp, nhiều mẫu mã độc đáo với giá thành rẻ hơn trước rất nhiều.

Tác dụng của hổ phách

Về mặt sức khỏe, hổ phách đặc biệt tốt cho các bé đeo khi bé mọc răng. Một chiếc vòng hổ phách cho bé đeo sẽ giúp giảm đau, bé đỡ quấy khóc. Ngoài ra Hỗ phách còn giúp điều hòa khí huyết, thanh lọc cơ thể, đặc biệt tốt cho Tim mạch và hệ tiêu hóa và thúc đẩy quá trình mọc răng nhanh hơn và dễ dàng hơn.

Về mặt trang sức, hổ phách là loại đá trang sức được yêu thích bởi màu sắc long lanh rực rỡ. Ngay từ thời kỳ đồ đá, hổ phách đã được sử dụng như những món đồ trang trí. Hổ phách dùng làm trang sức thường có màu đỏ, cam, vàng rất bắt mắt. Trong lòng hổ phách thường có lẫn các loại lá, hoa, vỏ hạt … của các loài thực vật, tạo nên những hình thù lạ mắt. Nhưng đặc biệt hơn là những viên hổ phách cuốn trong lòng nó xác của các loài côn trùng, đó có thể coi như những bằng chứng sống về thế giới cổ đại. Loại này có giá trị cực cao không chỉ về mặt trang sức, mà còn là giá trị sưu tầm. Ít ai chơi đá mà lại không mong muốn được sở hữu một viên hổ phách thứ thiệt có chứa các côn trùng mắc kẹt trong đó.

Ngoài ra hổ phách cũng được sử dụng trong lĩnh vực thủ công mỹ nghệ, Đông Y. Hổ phách có vị ngọt, tính bình nên có tác dụng an thần, lợi tiểu, tán huyết …

Hổ phách hợp với những người mệnh Hỏa hoặc Thổ.

Hổ phách là biểu tượng của chòm sao Sư Tử, Bảo Bình trong cung hoàng đạo.

Cách nhận biết hổ phách thật giả

Hiện nay hổ phách có thể nói là đá có nhiều loại “thập cẩm” trên thị trường nhất. Với một người bình thường sẽ khá khó để phân biệt và tìm được hổ phách chất lượng. Dưới đây là một số kinh nghiệm các bạn nên biết khi chọn lựa hổ phách.

Trước hết cần biết hổ phách trên thị trường gồm những loại nào:

• Hổ phách tự nhiên hoàn toàn, từ nhựa thông cổ đại, không xử lý: Loại này khá khó kiếm, màu sắc đa số không thực sự bắt mắt (Thường có màu nâu đỏ tối, có các đường nứt bên trong do quá trình khô đi tự nhiên của hổ phách). Chỉ một số ít có màu tươi.
• Hổ phách tự nhiên từ nhựa thông cổ đại, đã xử lý: Loại này hay gặp hơn. Thường có màu sắc tươi tắn rất bắt mắt, do đã được xử lý tăng vẻ đẹp, giá trị thương mại cao hơn. Hầu hết hổ phách tự nhiên chế tác trang sức trên thị trường đều thuộc loại này. Xử lý có thể bao gồm nung nhiệt, ép dưới áp suất cao để cải thiện màu sắc, tăng độ trong, ghép các mảnh hổ phách nhỏ thành mảnh liền, loại bỏ khe nứt …
• Hổ phách non (Copal): Copal là tên gọi chung cho các loại nhựa cây nằm trong giai đoạn trung gian giữa nhựa và hổ phách. Copal có tuổi nhỏ hơn Hổ phách cổ đại, thường có màu nhạt hơn hổ phách và phổ biến hơn.
• Hổ phách “nhân tạo”: Là loại hổ phách được chế tác từ nhựa thông hiện tại, với rất nhiều màu sắc khác nhau, thậm chí chứa bên trong rất nhiều loại côn trùng, sinh vật đủ loại. Đây là loại hổ phách phổ biến nhất trên thị trường bởi giá thành rẻ, mẫu mã đẹp, dễ kiếm.
• Hổ phách giả: Có thể là nhựa, mica màu làm giả hổ phách

Nhìn chung thì trừ loại cuối cùng, các loại trên đều là hổ phách, đều có tính chất và tác dụng tương đương. Tuy nhiên điểm khác biệt lớn nhất là giá thành. Hổ phách cổ đại có giá rất đắt so với hổ phách hiện đại. Bởi vậy người tiêu dùng cần nhận biết và phân biệt được các loại hổ phách kể trên để không bị mua hớ sản phẩm quá đắt so với giá trị thật.

Dưới đây là một số cách để nhận biết hổ phách cổ đại xịn:

• Thử nhiệt: Khi đốt, hổ phách xịn sẽ tỏa ra mùi dễ chịu, hơi ngai ngái đặc trưng. Copal thì có mùi ngọt. Hổ phách hiện tại có mùi thơm. Còn nếu là nhựa thì sẽ có mùi hắc và khói rất khó chịu.
• Tính nứt vỡ khi gặp nhiệt: Khi dí sát 1 cây kim được nung nóng vào hổ phách thật có khả năng làm bề mặt quanh chỗ tiếp xúc bị nứt. Còn nếu là nhựa thì sẽ không để lại vết nứt.
• Độ giòn: Hổ phách xịn khá dai, bẻ cong rồi mới gãy. Hổ phách hiện tại rất giòn, bẻ sẽ gãy ngay. Nhựa dởm thì rất dai, bẻ chỉ cong chứ không gãy.
• Quang phổ IR: Hổ phách xịn có phân khúc quang phổ IR đặc trưng. Tuy nhiên cách này chỉ áp dụng được ở các phòng giám định  với máy móc phù hợp.
• Thử tĩnh điện: Khi cọ xát thật mạnh hổ phách trong lòng bàn tay, hổ phách xịn sẽ nóng dần lên và có khả năng tích điện, có thể làm dựng đứng lông tay khi dí sát.
• Thử với dung môi: Hổ phách xịn sẽ không bị dung môi Axeton (dung dịch tẩy sơn móng tay) làm dính ướt. Các loại còn lại đều dính ướt với Axeton.
• Thử tính nổi: Hổ phách xịn sẽ nổi trong dung dịch nước muối bão hòa, các loại còn lại có xu hướng chìm trong nước mặn
• Kiểm tra bao thể: Xác các côn trùng trong lòng hổ phách xịn trông rất tự nhiên, giống như bị cuốn vào trong lòng hổ phách. Còn nếu các loại côn trùng nằm ngay ngắn bên trong lòng khối hổ phách thì chắc chắn đó là loại hổ phách nhân tạo hiện tại, xác côn trùng do con người đưa vào.
• Giá thành: Các loại hổ phách có kích thước lớn mà giá thành lại quá rẻ thì chắc chắn đó không phải hổ phách cổ đại. VD một chiếc vòng hổ phách cổ đại thì không thể có giá chỉ vài trăm ngàn đồng.

Cách bảo quản

Vì bản chất hổ phách là từ nhựa cây, do vậy hổ phách không chịu được nhiệt độ cao. Tuyệt đối tránh để hổ phách tiếp xúc với nguồn nhiệt mạnh như nồi hơi, bếp lò, lửa đèn khò … sẽ làm hổ phách bị nung chảy.

Hổ phách dai và khá nhẹ, vì vậy khó bị vỡ. Tuy nhiên hổ phách rất mềm, do vậy cần tránh cọ xát có thể làm xước đá. Khi không sử dụng nên cất trong hộp riêng để tránh bị xước.

Để tìm hiểu thêm các loại đá quý khác, các bạn có thể tham khảo thêm tại đây.